Bij het doopsgezinde beleggingsfonds Menno Fund zijn inmiddels veertig gemeenten aangesloten. Zij ontvangen een bovengemiddeld rendement. ‘Geld vermeerderen is niet in strijd met de bijbel, als het maar stroomt’, zegt predikant Tom Rijken. ‘De negatieve gedachten over geld wil ik graag een beetje kantelen. Geld is niet bedoeld om op te potten, maar om te laten stromen. En daarmee is het een krachtstroom van de Eeuwige. Een collecte is bedoeld om geld in te zamelen en weer door te geven: binnen en buiten de gemeente, als een stroom naar elkaar en naar de samenleving. En dit geld moet goed beheerd worden. Niet in het minst omdat het ons ook weer is doorgegeven door vorige generaties.’
De negatieve gevoelens die gelovigen soms krijgen bij geld, schrijft Rijken toe aan Jezus’ waarschuwing tegen afhankelijkheid van geld. ‘Geld moet niet je leven bepalen doordat je het op egoïstische wijze verzamelt. Geld heeft macht, een macht die je moet delen met anderen.’ Rijken put uit jarenlange ervaring met kerkenraden en besturen. ‘Geld beheren en beleggen is helaas niet bij iedereen in goede handen. Wanneer bijvoorbeeld financieel ervaren mensen wegvallen uit een kerkenraad, is een onervaren penningmeester overgeleverd aan de macht van de bank. Zo’n verhouding ligt niet goed’, stelt Rijken vast.
We beleggen niet in bijvoorbeeld McDonald’s
Beleggingscriteria
Bij Menno Fund zijn inmiddels veertig gemeenten aangesloten. Daarmee beheert de stichting zo’n twintig miljoen euro. En dat gebeurt ‘dopers, degelijk en duurzaam’, zo meldt het bestuur. Menno Fund belegt grotendeels via Index People en een klein deel via ING Private Banking. Madelon van Leeuwen, directeur stichtingen en instellingen bij deze bank, heeft uitgelegd hoe dat te werk gaat.
ING selecteert beleggingen in bedrijven en overheden conform het beleggingsstatuut van Menno Fund. Organisaties die geld verdienen aan (kern)wapens, tabak, gokken, alcohol, porno, kolen, olie, gas, kernenergie en bont, komen daardoor bij Menno Fund niet voor belegging in aanmerking. Ook het gedrag van de organisaties is een criterium. Denk hierbij aan de omgang met arbeidskwesties, corruptie, mensenrechten, klimaat en dierenwelzijn.
Zo wordt geld van Menno Fund niet belegd in McDonald’s. Die keten bleek afgelopen jaar namelijk in enkele Amerikaanse staten franchisenemers te hebben die tieners in dienst namen. Die tieners golden als ‘meewerkende kinderen’ en werden dus niet of slecht betaald. Dat valt voor Menno Fund onder ‘schending van de rechten van het kind’, en daarom valt de wereldwijde keten af. Deze eerste toets wordt ook wel ‘negatief’ genoemd, omdat ING daarmee bedrijven uitsluit.
Daarna volgt een positieve toets: van de overgebleven bedrijven worden de meest duurzame organisaties geselecteerd. De minst duurzame 30 procent valt af. Zo wordt er bijvoorbeeld wel geïnvesteerd in Microsoft: dit bedrijf gaat zorgvuldig om met persoonlijke gegevens, en ook het personeelsbeleid en omgang met energie verlopen goed.
Naast het duurzaamheidselement is het natuurlijk de bedoeling dat de beleggingen iets opleveren. Om het risico te spreiden, kiest Menno Fund voor een mix van enerzijds obligaties (waarbij je geld uitleent aan organisaties) en anderzijds aandelen (waarbij je in zekere zin ‘stukjes’ van een bedrijf koopt). Bij obligaties heb je doorgaans te maken met minder risico en een lager rendement, terwijl dat bij aandelen precies omgekeerd is. Door deze twee te mixen, krijg je een mooi rendement met een acceptabel risico.
De praktijk
Dit jaar is meer opgenomen dan gestort, blijkt uit de cijfers. Vaak heeft dat een reden, zoals verduurzaming of vernieuwing van het kerkgebouw. ‘Het behaalde rendement komt geheel ten gunste van onze deelnemers, die daardoor hun plannen kunnen uitvoeren. Het versterkt daarmee de continuïteit van onze broederschap’, laat het bestuur weten.
Het versterkt de continuïteit van de broederschap
Zo investeert de Verenigde Doopsgezinde Gemeente IJmond nu zes jaar via Menno Fund. Eerder belegde de gemeente via de ABN-Amrobank, maar nadat die kantoren uit het straatbeeld waren verdwenen, werd gezocht naar een alternatief, vertelt Lucy Klanderman-van Dam. Via via hoorde de kerkenraad van Menno Fund. Hoewel de gemeenteleden in eerste instantie wat sceptisch waren, zijn ze er nu heel blij mee, laat Klanderman weten. ‘Degenen die in onze gemeente oorspronkelijk verantwoordelijk waren voor het geldbeheer en verstand van beleggingen hadden, zijn overleden. Anderen namen het stokje over, maar zij bleken onvoldoende verstand van zaken te hebben. Vervolgens waren we in zekere zin overgeleverd aan een bank en hadden daardoor onvoldoende zicht op wat er met het geld gebeurde.’
Klanderman constateert dat investeren via Menno Fund een aardig rendement oplevert, al verschilt dat van tijd tot tijd. Onder meer de uitbraak van Covid-19 en de oorlog in Oekraïne drukten de winst, terwijl de groeiende AEX in het laatste kwartaal van 2023 weer zorgde voor een mooi rendement. ‘Daarnaast kunnen we met de verschillende gemeenten een flinke vuist maken.’ De afgelopen tijd nam de IJmonders wel wat geld op uit het fonds. ‘Onze gemeente krimpt behoorlijk, terwijl er toch onderhoud aan het gebouw moet gebeuren.’
Ook het Steunfonds Cuperus-Dufour, dat geld beheert uit nalatenschappen van oud-leden, belegt nu zo’n vijf jaar via Menno Fund. Eerder zat de stichting bij de Triodos Bank, vertelt Bram Schimmel. ‘Hoewel die ook duurzaam belegde, waren de kosten vrij hoog. Bij Menno Fund zijn die lager.’ Met het uitbesteden aan Menno Fund vervielen ook wat administratieve taken, waarmee de eerste winst al was behaald. Het Steunfonds laat het geld zo lang mogelijk staan, omdat juist het beleggen op langere termijn rendabel blijkt. Toch komt daar binnenkort verandering in. ‘We nemen een deel van het vermogen op. Er staat namelijk een grote verbouwing van ons kerkgebouw gepland en daarvoor moeten we alle zeilen bijzetten.’
Dit artikel verscheen eerder in Mondig 4
Tekst en beeld: Hendrina de Graaf
